نژادِ گوسفندهای موجود در مجتمع کشت و صنعت محمّدآباد
مسئولان این مجتمع در اسفند ماه ۱۳۹۷ با خرید ۶۰۰ رأس از گوسفندهایی در سه نژادی که در زیر مختصراً به آن ها اشاره خواهد شد، فعالیت در این حوزه را آغاز کردند.
گوسفند نژاد شال قزوین
شال یکی از بهترین گوسفندان گوشتی ایران است که از استعدادهای سرعت رشد و افزایش وزن روزانه کافی برخوردار است. هدف اصلی از نگهداری گوسفند نژاد شال تولید گوشت با کیفیت عالی است.
نشانه‌های ظاهری گوسفند شال
وجود لکه سفید روی پیشانی که گاهی تا پشت سر ادامه می‌یابد، محدب بودن نیم‌رخ بینی و وجود منگوله در زیر گلو و گاهی بر روی گوش برخی از گوسفندان از علایم ظاهری خاص این نژاد می‌باشد. همچنین وجود دنبۀ بزرگ که عموماً تا بالای مفصل خرگوشی قرار دارد و گوش‌های بزرگ آویزان و بی‌مو بودن سر و پاها و محوطه زیر شکم از دیگر خصوصیات این نژاد می‌باشد.
سر حیوان کم و بیش طویل، حدقۀ چشم برجسته و پوزه‌ها کلفت بوده، چشم‌ها نسبتاً درشت، پیشانی صاف و کوتاه و نیز هر دو جنس فاقد شاخ می‌باشد.
نژاد گوسفند شال
گوشتی با گرایش تولید شیر مناسب.
رنگ
در بدو تولید خاکستری سیاه و در بلوغ شکری متمایل به خاکستری؛ رنگ پشم در نژاد شال در دوران شیر خوراگی سیاه بوده و به تدریج به قهوه‌ای و طوسی تبدیل میشود.
پراکنش گوسفند شال
خاستگاه اصلی این نژاد منطقه‌ای به همین نام (شال یا به اصطلاح محلی چال) در شهرستان بوئین زهرا می‌باشد. ولی به طور عمده می‌توان این نژاد را در سایر نقاط استان از قبیل شهرستان قزوین، آبیک، تاکستان، بخش آوج (خرقان غربی) و شهرستان بوئین زهرا نیز یافت.
ضمن اینکه استفاده از این نژاد و پرورش آن به استان قزوین نبوده و در استانهای دیگر کشور از قبیل کرمان، سمنان، گلستان، یزد، مرکزی، فارس و سایر استانهای به عنوان پایه پدری، اغلب در آمیخته‌گری‌های تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نژاد به هیچ‌عنوان با مناطق کوهستانی سازگاری ندارد.
خصوصیات تولیدی گوسفند شال
میانگین وزن تولد بره‌ها 3 الی ۵ کیلوگرم
میانگین بلوغ 65 کیلوگرم
میانگین وزن پشم 1 کیلوگرم
دوقلوزائی 35%
گوسفند نژاد مهربان
مهربان جزو گوسفندان سنگین وزن کشور وزادگاه اصلی آن، منطقه کبودرآهنگ دراستان همدان است. دارای بدن کشیده بوده سر و صورت خالی از پشم است و گاهی فقدان پشم تا حد جناق سینه ادامه پیدا می‌کند و زیر شکم خالی از پشم است.
میش معمولاً بدون شاخ و قوچ اکثراً شاخدار است. رشد شاخ‌ها کند بوده و بندرت پیچیده و بلند می‌باشد. طول گردن نسبت به بدن متناسب و در قسمت زیر آن که اکثراً خالی از پشم است گاه یک و یا دو زائده مخروطی شکل بصورت منگوله دیده میشود. دنبه معمولاً بزرگ و فشرده و در قسمت روئین کاملاً پوشیده و در قسمت زیرین خالی از رویش پشم است که به دنبالچه دوکی شکل ختم میشود. گاه دنبالچه دارای خمیدگی بطرف بالا بوده و شبیه حرف لاتین S است. رنگ پشم گوسفند مهربانی در بره از خرمائی تیره تا آلبالوئی سیر تغییر می‌کند. بتدریج که دام رشد می‌کند، رنگ پشم بتدریج روشن‌تر شده و در حوالی سن بلوغ ثابت میشود.
نژاد گوسفند مهربان
گوشتی با گرایش تولید شیر
رنگ
عموم بدن دام قهوه‌ای، طیف‌های روشن تا تیره و سیاه
پراکنش گوسفند نژاد مهربان
گوسفند نژاد مهربان، بومی بخش وسیعی از استان همدان و قسمتهای هم‌مرز بین استانهای زنجان و کردستان می‌باشد. به گفته دامداران مناطق شهرستان کبودر آهنگ زادگاه اصلی این نژاد منطقه وسیعی در شمال غربی استان به نام منطقه مهربان است.
خصوصیات تولیدی گوسفند مهربان
میانگین اضافه وزن روزانه از تولد تا ۶ ماهگی: 170 گرم
دوقلوزائی: 13%
برّه ی تازه متولد شده و رسیدگی گوسفندِ مادر به آن:
گوسفند در حالِ زایمان:
گوسفند نژاد افشاری (خالص ترین نژاد گوسفند ایرانی)
گوسفند افشاری بهترین نژاد گوسفند ایرانی است که نژادی است گوشتی با رنگ بدن قهوه ای روشن تا تیره و به ندرت سفید مشاهده میشود.
میانگین وزن آن در قوچ بالغ ۶۵/۸۸ کیلوگرم و در میش بالغ ۵۲/۷۰ کیلوگرم می باشد.
پراکنش
گوسفند افشاری در وسعتی قریب به ۲۰۰۰۰ کیلومتر مربع در بین استان زنجان و قسمتی از استانهای آذربایجان‌غربی و آذربایجان شرقی و کردستان پراکنده است.
رنگ
رنگ غالب در گوسفندان بالغ قهوه‌ای متمایل به قرمز یکدست، بدون لکه با دامنه تغییرات از قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای تیره متمایل به سیاه و به ندرت به رنگ سفید مشاهده می شود. رنگ بدن بره ها در بدو تولد قهوه ای متمایل به سیاه بوده و به تدریج با افزایش سن رنگ بدن روشن تر می گردد.
خصوصیات ظاهری
گوشها معمولاً به صورت افتاده و بزرگ بوده، لیکن گوسفند افشاری نیم گوش و بدون گوش نیز دیده می شود. قوچ و میش هر دو فاقد شاخ می باشند. روی بینی در قوچها اکثراً انحنا وجود دارد و در میشها صاف یا دارای انحنای کمی است. گردن در میش ها دراز بوده و در قوچها قوی و ضخیم می باشد. دنبه در گوسفند افشاری دو لپی بوده و به صورت سفره ای و پهن می باشد. گوسفند افشاری جزو گوسفندان سنگین دنبه کشور محسوب می گردد. دنبه در این حیوان معمولاً دارای شیب خاصی است که از ناحیه کمر حیوان شروع میشود و حالت افتادگی را به دنبه می دهد.
دنبالچه دارای پشم، بدون ذخیره چربی بوده و برجستگی دنبالچه از نمای جانبی چندان قابل مشاهده نیست. دنبالچه ممکن است گاهی درازتر از دنبه باشد. گوسفند افشاری جزو گوسفندان بلند قد محسوب می گردد و بیومتریهای انجام شده نشان می دهد که ارتفاع کمر دراین حیوان قدری بلندتر از ارتفاع جدوگاه می باشد و دست و پا از ظرافت خاصی برخوردار است که حیوان را قادر به راه پیمایی در کوهستان و مناطق سنگلاخی می نماید. سطح پشت، گردن، دنبه و دنبالچه در این حیوان غالباً پوشیده از پشم بوده، لیکن زیر گردن، زیر شکم، دست و پا و صورت فاقد پشم است و از موهای زبری که رنگ آنها تیره تر از رنگ پشم حیوان است پوشیده شده است. از نظر کمیت و کیفیت پشم در مقایسه با سایر گوسفندان بومی استان، متفاوت و از نظر ظرافت الیاف با گوسفندان مغانی، قزل و بختیاری مشابه بوده و دارای پشم ضخیمی می باشد که در صنعت قالی بافی استان زنجان از آن استفاده می کنند.
خصوصیات تولیدی
میانگین وزن تولد بره نر ۴٫۳۵ کیلوگرم
میانگین وزن تولد بره ماده ۴ کیلوگرم
میانگین وزن پایان شیرخوارگی بره نر ۲۹٫۵ کیلوگرم
میانگین وزن پایان شیرخوارگی بره ماده ۲۶٫۵ کیلوگرم
میانگین وزن شش ماهگی بره نر ۴۱٫۲۴ کیلوگرم
میانگین وزن شش ماهگی بره ماده ۳۸٫۷ کیلوگرم
میانگین وزن در قوچ بالغ ۶۵/۸۸ کیلوگرم و در میش بالغ ۵۲/۷۰ کیلوگرم می باشد.
میانگین وزن پشم سالانه تولیدی در بره نر ۶۴۱ گرم
میانگین وزن پشم بره سالانه تولیدی در ماده ۴۷۸ گرم
خصوصیات ژنتیکی
۱- چند قلو زایی
۲- سرعت رشد بالای این نژاد به طوری که جزء اولین گروه گوسفندان گوشتی کشور و هم ردیف گوسفند بختیاری، گوسفند ماکویی و گوسفند مغانی قرار گرفته است.
۳- تولید شیر خوب و پرچرب این گوسفند که باعث شده است جزء گوسفندان دو منظوره گوشتی شیری قرار بگیرد.
۴- سازگاری و عادت پذیری آن با شرایط آب و هوایی مناطق سردسیر.
۵- قدرت راه پیمایی و کوه پیمایی خوب این نژاد بطوریکه قادر است فاصله ۱۰۰ کیلو متری بین ییلاق و قشلاق رابه راحتی طی نماید.
۶- بالا بودن نسبی دو قلو زایی این نژاد نسبت به سایر نژادهای گوسفند استان زنجان و کشور.
۷- مقاومت گوسفند افشاری در مقابل امراض انگلی داخلی و خارجی.
۸- بالا بودن ضریب تبدیل و داشتن بازده اقتصادی مطلوب.
